Jak dbać o automatyczną skrzynię biegów?

​Automatyczna skrzynia biegów oznacza bardzo wysoki komfort prowadzenia auta. Kierowca nie musi obsługiwać lewarka zmiany biegów, samochód z automatem nie ma też pedału sprzęgła. Pojazdy z automatycznymi skrzyniami sprawdzają się dobrze w niemal każdych warunkach drogowych, nie wpływając negatywnie ani na poziom osiągów, ani na zużycie paliwa. 

Automatyczna skrzynia biegów to jednak stosunkowo skomplikowane urządzenie, które wymaga odpowiedniego traktowania. Ważne jest nie tylko właściwe serwisowanie skrzyni automatycznej, ale również jej prawidłowa eksploatacja. Zobaczmy, jakich zasad należy przestrzegać, by cieszyć się z wygodnej jazdy przez długi czas.

Prawidłowa eksploatacja automatycznej skrzyni biegów

Dla zachowania automatycznej skrzyni biegów w dobrej kondycji niezbędne jest jej właściwe użytkowanie. Dużym problemem jest przełączanie trybu pracy przekładni w nieodpowiednim momencie. Nowoczesne konstrukcje mają zabezpieczenia, które ograniczają możliwość popełniania najmocniej wpływających na ich trwałość błędów, jak np. przełączenie z trybu jazdy „D”, na jazdę tyłem „R”, w sytuacji, gdy auto nie zostało zatrzymane. Taka sama sytuacja wystąpiłaby podczas zbyt wczesne przełączenia auta w tryb parkingowy „P”.
Dość często spotykanym błędem kierowców jeżdżących samochodami z automatyczną skrzynią biegów jest przełączanie skrzyni z trybu „D” na „N” podczas zjazdu ze wzniesienia, podjeżdżania do rzędu aut stojących pod światłami. Równie złym pomysłem będzie załączanie trybu „P” podczas stania w korku. W takich sytuacjach elementy skrzyni są narażone na niepotrzebne przeciążenia, a cały układ pracuje z niedostatecznym smarowaniem.
Równie szkodliwa może być próba holowania auta ze skrzynią automatyczną, gdy jego producent nie przewidział takiej możliwości. Problemem może być też w takiej sytuacji jazda ze zbyt dużą prędkością, niż zalecana lub holowanie na długim dystansie.
Jednym z poważniejszych wyzwań dla skrzyni automatycznej jest sprawne odprowadzanie ciepła. Do tego celu służy specjalnie montowana chłodnica oleju. Warto jednak pamiętać, że podczas jazdy w górach czy dłuższego poruszania się z większą prędkością, temperatura oleju może niebezpiecznie wzrastać. Kierowca powinien więc zwracać uwagę, czy nie zapala się kontrolka sygnalizująca przegrzanie oleju. Jeśli tak się stanie, konieczne będzie zatrzymanie auta na dłuższą chwilę lub przynajmniej jazda po płaskim terenie z umiarkowaną prędkością.
Warto pamiętać, że skrzynie automatyczne niezbyt lubią dynamiczne rozpędzanie auta. Warto więc zachować umiar przy ruszaniu spod świateł, czy dynamicznym rozpędzaniu pojazdu.
Eksploatując auto z automatyczną skrzynią biegów, należy pamiętać, że przenosi ona bardzo duże obciążenia i wymaga odpowiedniego smarowania. Podobnie jak w silniku, olej używany do zmniejszania tarcia pomiędzy kołami zębatymi skrzyni musi osiągnąć odpowiednią temperaturę, by móc dotrzeć do wszystkich elementów przekładni. Dlatego należy unikać dynamicznej jazdy tuż po uruchomieniu auta po dłuższym postoju, zwłaszcza w okresach, gdy temperatura jest niska. Tak samo jak silnik i akumulator, automatyczna skrzynia biegów źle znosi też jazdę na bardzo krótkich odcinkach.

Serwisowanie skrzyni biegów

Naprawy automatycznej skrzyni biegów są kłopotliwe i kosztowne. Najlepiej więc ich unikać prawidłowo eksploatując auto z taką przekładnią i dbając o regularny, fachowy serwis. Podstawowym sposobem na utrzymanie skrzyni w dobrej kondycji jest wymiana używanego w niej oleju. Powinno to być robione cyklicznie, w zależności od sposobu użytkowania auta po przejechaniu od 40 do około 100 tys. km.
Wszystkie elementy automatycznej skrzyni biegów pracują z dużym obciążeniem, a podczas ich działania wskutek występującego między kołami zębatymi, wałkami i łożyskami tarcia generowana jest bardzo wysoka temperatura. Używane w skrzyniach środki smarne mają za zadanie zapewnianie na powierzchni ruchomych elementów odpowiedniego oleistego filmu oraz sprawne chłodzenie całego układu. Podobnie jak w przypadku oleju silnikowego podczas prac metalowych elementów skrzyni nieuchronnie dochodzi do ścierania się ich powierzchni.
Bardzo drobne opiłki gromadzą się w oleju. Znaczna ich część jest zwykle wyłapywana przez montowane w skrzyniach filtry, trzeba jednak pamiętać, że skuteczność oczyszczania nigdy nie jest stuprocentowa. Innym problemem jest to, że podczas pracy z wysoką temperaturą właściwości chemiczne oleju ulegają znacznej zmianie. Również gromadząca się w nim woda osłabia właściwości smarne i zmienia optymalną lepkość i gęstość.
Producenci aut nie zawsze zalecają regularne wymiany oleju w skrzyni. Jednak nawet w takiej sytuacji przeprowadzanie tej czynności jest absolutnie konieczne. W innym przypadku parametry pracy przekładni będą się stopniowo pogarszały, a przy większym przebiegu bardzo prawdopodobna stanie się kosztowna awaria.
Decydując się na niezbędną wymianę oleju, warto pamiętać, że najlepsze rezultaty można osiągnąć, wymieniając olej dynamicznie. W takim przypadku do skrzyni podłączane jest specjalne urządzenie, które zmienia olej pod ciśnieniem. Metoda ta ułatwia pozbycie się tego przepracowanego i zanieczyszczonego opiłkami. W przypadku tradycyjnych metod wymiany, w skrzyni może pozostać nawet do 70% starego oleju.